DOOR DE ANDERE JODEN! HET YIDDISJ BESCHOUWDEN ZIJ ALS PRIMITIEF EN ZE STREEFDEN NAAR AFSTEMMING V/D LEERPROGRAMMA’S OP DE JOODSE SCHOLEN MET DIE VAN DE OPENBARE SCHOLEN: NIET DE GODSDIENST MOEST NU CENTRAAL STAAN MAAR JUIST DE ÀLGEMENE ONTWIKKELING; VÓÓR ÀLLES STREEFDEN DE AANHANGERS VAN DE VER-LICHTING DUS NAAR EMANCIPATIE, MEER GELÍJKE BERECHTIGING! Juist in hun afzondering hadden Jóden hùn éénheid bewáárd, ‘n éénheid die de bron was van hun vitaliteit en v/h nieuwe chassidisme dat ook ìn de bàllingschap geestelijke vreugde gaf?! De JÓÓDSE éigenheid òpgeven door òp te gaan ìn de samenleving waarìn zij lééfden, was voor de meeste joden ‘n beangstigende gedachte. De rabbijnen waren zèlfs bevréésd dat emancipátie leiden zou tot assimilatie & verlies van joodse eigenheid? En díe vréés zou níet òngegrònd blíjken! Rond 1800 vonden in Europa gebeurtenissen plaats met zeer ingríjpende gevòlgen. ‘t Duidelijkst manifesteerden die zich bij de politieke revolutie die in 1789 in Frankrijk uitbrak en bij de industriële revolutie die in England begon. In Frankrijk waren de Joden de laatste eeuwen verstotenen geweest, maar daar werd tegen het einde v/d 18e eeuw afgekondigd dag alle mensen VRÍJ waren èn gelíjke rèchten hadden (zgn. Vrijheid, Gelijkheid, Broederschap)? Niemand zou nu voortaan nog om z’n méning of relígie vervòlgd mógen worden, en uiteindelijk “Léék dan Tòch dé Tíjd áángebroken DÀT Jóden èn chrìstenen mòchten gaan” blijven samenwerken!? In 1790 vroegen
de joden in Frankrijk erkenning als Franse staatsburgers. Twee jáár werd er gedebatteerd over de vraag òf christenen en joden ná ééuwen van scheiding wèl als gelijken kònden sámengáán, maar tenslotte aanvaardde
hun volksvertegenwoordiging de Jóden àls médebùrgers, àls Frànsen! De ouwe Mòr kreeg dit jaar
‘nogmaar’ één nieuwjaarswens per tele foon uit Buitenpost. Grote families van beide zijden
met al die {aan}getrouwde ooms, tantes, neven, nichten, kinderen & kleinkinderen tot in
Canada & Australië aan toe: maar als je geen contacten blijft onderhouden
verwaterd alles steeds verder?! Protestants christelijk, reformatorisch,
hervormd, gereformeerd, progressief, creatief, intelligent, welgesteld,
modern & zo ook eigenlijk meestal best wel aardig,
vriendelijk, behulpzaam, redelijk, eerlijk &
interessant!? Maar goed:
“moderne tijden”
...