37019AdamEvaKajinAvelAvramYitschakYakovIsraelYesju


YIDDISJE CULTUUR
IN 5 MILLENNIA
AEGYPTEASSYRIABABYLONCHALDEA
DE EDOMIETENFENICIËRSGRIEKEN
HELLASMYDI

ROND 1900
leefden nog veel Russische joden in bittere armoe
in de cherta waar de vele pogroms een voortdurende bron van angst waren.

In 1897 kwamen in het Litouwse Vilnius {Wilna} joodse socialisten bijeen &
richtten de Joodse Arbeiter-BUND, ‘n socialistische, antitsionistische arbeidersbeweging op.
Samen met anderen streed de BUND voor verbetering v/d
verbetering v/d erbarmelijke levensomstandigheden v/h gewone volk.
Ook al veel Joodse vrouwen sloten zich aan bij die BUND & gaven hun traditionele rol op.
Ontwikkelde Joden hadden aanvankelijk ‘Yiddisj’ nooit zo serieus genomen omdat zij de combinatie
van Hebreeuwse letters met ‘n mengsel van plat~Duits, Hebreeuws, Aramees en dialect te onbeschaafd vonden?!
Maar toch werd het Yiddish HÈT mìddel voor de wedergeboorte van de Asjkenazische cultuur.
Vele miljoenen joden ontdekten de veranderende wereld via de Yiddisje kranten en tijdschriften!
De klassieken werelden in ‘t YIDDISJ vertaald en er ontstond ‘n nieuwe YIDDISJE literatuur
(BIALIK, DUBNOC, PERETZ, SJOLEM ALEICHEM)! Er kwam zelfs ook ‘n Yiddisj Theater met een
door het dagelijks leven geïnspireerde volkscultuur en in Europa raakte men via al die YIDDISJE
schrijvers & dichters bekend MÈT ‘t toenmalige léven van de Oost-Europese Asjkenazim.
Aan ‘t begin v/d 19e eeuw dacht men nog dat de wereld maar heel wéinig zóu veranderen,
maar aan het einde van die eeuw beseften de menschen pas goed dat lang niet alles meer zo vanzelfsprekend
als vroeger was! In Wenen, Parijs, Londen, Berlijn & Sint Petersburg zijn de gevolgen van de sociale en economische veranderingen al veel meer zichtbaar geworden. De hele maatschappij was al volop in beweging en van de ene
op de ander dag ontstonden er nieuwe industrieën, wetenschappen & levensgewoonten!
Men begon aan de verkenning van het nieuwe en daarbij speelden joden op èlk gebied ‘n belangrijke rol:
‘n Schnitzler en Freud, Kraus, Hertz, Schönberg, Kafka, Ehrlich, Mahler, Liebermann, Proust, Einstein,
Rosa Luxemburg, Hirschfeld, Rathe-nau, Trotzky, Rachel Hirsch & vele anderen. Van de 40 Duitsers
die tot 1933 een Nobelprijs kregen, waren er 11 Joods ...
Zij waren joods, maar óók moderne Europeanen.
Hun Jood-zijn hield níet meer ‘leven in een aparte wereld’ in & hùn bijdragen
golden niet meer alleen de Joodse, maar de gehele Europese cultuur.
Typisch myDi in alle veelzijdigheid elke DÀG.

Èn nàcht...

15 jan 2020 - bewerkt op 20 jan 2020 - meld ongepast verhaal
Weet je zeker dat je dit verhaal wilt rapporteren? Ja | Nee
Profielfoto van Asih
Asih, man, 79 jaar
   
Log in om een reactie te plaatsen.   vorige volgende