41070 SH44 Búiten het Westen hanteerde men andere

QQleQ
BEGRIPPEN
EN WAS ER GEWOONWEG
GÉÉN EXCLUSIEF OVERKOEPELEND
BEGRIP!
In ´t Oude Griekenland
sprak men, al naargelang de religieuze dimensie die geaccentueerd werd,
van religieuze orde, vroomheid, godvrezendheid, offerdienst? In ´t Sanskriet werden eveneens
al meerdere begrippen gebruikt, zoals dharma (wet, orde), sruti (horen), bhakti {gelovige
verering van een godheid} & sraddi {geloof ìn ´n godheid}! In het vroegmiddeleeuwse
China verwees men naar een religie door gebruikmaking v/d NÁÁM v/d Stìchter,
dao (de weg) of fa {wet, methode, régel}, maar ´n equivalent v/h westerse
geloof [belief, faith] was er uitdrukkelijk
níet bíj!
De term
´religie´ is dus
van westerse komaf & in z´n huidige betekenis -
evenals moderniteit - van recente datum?! ´t Woord stamt áf v/h Latijnse ´re-
ligio/religiosus´, gewoonlijk etymologisch verklaard als bànd, verbìnding. Bij de Romeinen
was ´t nog ´n cultische term die verwees naar de zòrg & nauwgezetheid die men bij de uitvoering
van rituelen in àcht moest nemen!? In de overgang naar de Middeleeuwen ging men het al
ietwat ruimer gebruiken voor het methodische leven van monniken
en hùn ´religieuze orde´.
Z´n moderne betekenis dateert pas
van na 1500 & vooral na 1700, toen men via de ontdekkingsreizen enerzijds
& de splitsing v/h christendom in meerdere confessies anderzijds ´n begrip nódig had
òm àl deze uiteenlopende vormen van ´religieus´ gedrag ònder één nóemer onder te brengen!
´t Begrip ´wereldreligie´ is van ´n nòg látere datum. ´t Werd gelanceerd i/d 19de eeuw & maakte pas
na 1870 opgang? Terwijl i/h begin nog de neiging bestond om àlléén ´t christendom als wereldreligie -
èn dùs àls èchte religie díe èr tóe dóet - te zien, ging men allengs steeds méér wéreldreligies (h)èrkènnen. Verder kwamen in dezelfde tijd méérdere, nu algemeen gangbare
benamingen voor niet-westerse wereldreligies in omloop, dankzij
de geschriften vàn wèsterse réizigers, missionarissen &
godsdienstwetenschappers: ´hindoeïsme´ tussen
1780 & 1820, ´boeddhisme´ i/d jaren ná 1800,
´taoïsme´ & ´confucianisme´
nádíen!
Lèt op de ´ismen´
i/d benamingen, waarmee de pro-
blematische indruk gewèkt werd dat de systemen
van geloofsstellingen dé èssentie van (deze) religie(s) zijn?
Niettemin namen de Aziatische aanhangers van deze religies zèlf ook al
snel de westerse termino-logie óver! I/d moderniteit werd dus pas de terminologie gecreëerd
die ons toelaat ´t religieuze domein wetenschappelijk te ondezoeken. En omdat ìn die
terminologie onze opvattingen & waardeoordelen ver-bòrgen zìtten, is de kans òp
èrnstige vertékeningen & anachronismen groot! Drukken wij met onze zgn.
westerse categorieën niet onder de hand ook onze westerse zienswijze
& ´t christendom als voorbeeldreligie dóór, bv. met de opvatting van
religie als ´n vàn àndere levensféren ònderscheiden vèld,
van religies àls geòrganiseerde èn gesystematiseerde
geloofsstelsels, v/d hindoeïsme àls één religie,
v/h confucianisme àls gesticht
dóór Confucius?
´t Is belangrijk
dat we ons bewust zijn vàn deze gevaren
èn dat we òppàssen zowèl voor ´n àl té snelle interpretatie
van niet-christelijke religies vlg. ´t màl v/h christendom als voor ´n identificatie
vàn modèrne mèt vóórmoderne
´religieuze situaties´!
´t Gevaar dàt dìt
onderhands gebeurt, is niet denkbeeldig?!
´t Voorstel om dergelijke begrippen dàn maar níet te hanteren,
leidt echter nergens heen! Ten eerste hebben we nu eenmaal begrippen nódig
èn kríjgen déze àltíjd vòrm & betekenis
ìn ´n bepáálde còntext!
Zeer véle - om niet te zeggen:
bijna àlle - cruciale concepten die we i/d mens-
& cultuurwetenschappen hanteren, hèbben nu eenmaal vaak ´n westerse oorsprong
& moderne betekenis (bv. ´moderniteit´, ´economie´, ´maatschappij´, ´n ònvermíjdelijk gevolg
v/h feit dàt de moderniteit voor ´t éérst dóórbràk i/h Westen {dóór, via & na onze talloze diverse confrontaties & ´schermutselingen´... En naarmate de niet-westerse wereld snèller vèrder
moderniseert èn in wetenschappelijk onderzoek meer méé gaat participeren, zal deze
scheeftrekking verminderen? Ten tweede kunnen we enkel dànkzíj ´n voort-
schrijdende òpéénvòlging vàn studies & kritiek vóórúitgang boeken,
dit is: méér ìnzicht ìn onze vóóróórdélen krijgen èn beter léren
òmgaan mèt terminologie, theorie
& empirie!
Enkele patente
eenzijdigheden wérden àl òp déze wíjze gecorrigeerd
(bv. de identificatie van wereldreligie met christendom èn de àl té zéér
dóór ´t christendom geïnspireerde omschrijving va religie als geloof of geloofsstelsels)?
´t Stèrkste ìs nog wel hóevééĺ ìnzìchten mèt déze contextgebònden begrippen verwòrven kùnnen wòrden!! Ten slotte bewijst deze conceptuele kritiek hoezeer het religieuze veld i/d moderniteit
òp ´n tótáál níeuwe léést wèrd
geschoeid!
Àls de categorieën
òm óver religie(s) te spreken nú àl
zó vòlkómen verànderd zíjn, hoeveel te méér dan niet de religie(s) zèlf!
Dat is natuurlijk ook het meest interessante van het mengen van mensen uit alle
verschillende rassen, werelddelen, tijden, omgevingen, taalgemeenschappen, ontmoetingen
& méér gedeelde ´opvoedingen´: vroeger hadden we ´pensiongasten´, kamerhuurders,
vluchtelingen, de indo´s & ´pindachinezen´ naast katholieken, protestanten, de sekte-
leden, ongelovigen, provincialen & talloze andere ´buiten´- &
´bìnnen´-landers. Radio, tv, moderner media, mo-
bieltjes & de pc & wc-mogelijkheden: alsof
deze wereld nú àl is àls één ´dorpje´
met 1001 zeer diverse wijken,
containers, cellen & ´rel-
zoekers´ overal &
alom ´voor
ìmmer´?