41137 SH 66 In de eerste plaats verruimde

QQleQ

DE GEOGRAFISCHE HORIZON
VAN DE ELITES EN VAN DE STEDELIJKE
MIDDENGROEPEN.
De geciviliseerde
wereld breidde zich uit
over een veel groter gebied (het hele Mediterrane gebied
& Midden-Oosten, de gehele Gangesvlakte, de gebieden
buiten de middenloop v/d
Gele Rivier).
De agrarische rijken -
de vanuit politieke centra beheerste delen van ´n civilisatie -
werden groter en kosmopolitisch (vergelijk bijvoorbeeld de kleine territoria
v/h Oude Egypte of Mesopotamië met ´t immense & multiculturele Perzische rijk i/d 6de eeuw).
Terwijl geciviliseerde voorheen klein & nog relatief geïsoleerd waren, krijgen de intellectuele & politieke elites - óók in kleine rijkjes als Yehoedah, Sakya (Boeddha) & Lu (Kung Fu Tzeh/Confucius) -
´n indringend besef van de grootte en de diversiteit v/d wereld! Dit besef manifesteert zich
i/h zóeken naar nieuwe, grotere concepties v/d Wéreld, zowel seculier (cf. de opkomst
van ´n vaag idee van ´mensheid´knipoog als religieus (cf. ´n hogere,
meer abstracte voorstelling
v/h Heilige).....
´t Eerste millennium v. Chr.
was niet alleen getuige van schaalvergroting van de leefwereld v/d boven- & middenlaag,
maar was ook ´n tijd vol beroering & onzekerheid!
Dàt ìs níet àlléén eigen
aan díe tijd.
Maar beroering
en onzekerheid
zijn wel van aard om de vertrouwde religieuze gebruiken en interpretaties
in vraag te stellen èn de zoektocht naar nieuwe
interpretatiekaders
te stimuleren?!
De jóden
die beknèld zaten
tussen de grote rijken van AeGYPTe,
Assyrië, Babylonië & Chaldea èn hùn politieke onafhankelijkheid verlóren zagen gaan,
ontwikkelden mede daarom dan ook de idee
van ´n Universele
¨g d¨!?
´t Ontstaan
van confucianisme
& taoïsme in China gaat terug naar de tijd vóór de éénmaking,
in ´n periode die bekendstaat zówèl òm haar òngenádige strijd tegen de véle,
ambitieuze staten als om de intellectuele bloeiperiode van haar ´honderd scholen´.
Eveneens in ´n situatie van elkaar bestrijdende rijkjes begon in India de omvorming
van de Vedische religie naar ´t hindoeïsme &
ontstonden boeddhisme
& jaïnisme......
Aan de basis van
deze zoektocht naar nieuwe
religieuze voorstellingen en praktijken lag
een algehele maatschappelijke
vooruitgang?!
Vóór ´t
eerste millennium
was ´t aantal mensen dat vrijgesteld was van de landbouw gering!
Dit beperkte uiteraard mogelijkheden tot gezagsuitoefening, tot ambacht & handel,
tot culturele ontwikkeling?
I/d complexer,
geavanceerde agrarische civilisaties nam het landbouwsurplus toe,
vooral dankzij het sterker en goedkoper
ijzeren gereedschap.
Dàt zorgde op zijn beurt
voor meer verstedelijking, voor betere administratieve en politieke organisatie,
voor de verspreiding van handel en ambachten, voor uitbreiding v/d aristocratie & haar gevòlg,
voor méér, rijker & geletterder stedelijke middengroepen!
In díe biotoop
kwam er ook meer ruimte voor intellectuelen -
onder meer i/d priesterkasten èn ìn de hofhouding v/d heersers -
èn werden ze soms ònàfhànkelijker - zie de filosofen in Griekenland
& de ´literati´ in China.
Deze intellectuelen
gingen tradities kritisch bekijken & systematiseren,
incoherenties wègwèrken èn, zo nodig,
vernieuwingen voorstellen.
Het zijn deze hogere klassen
en stedelijke middengroepen die de uitvinders
& de initiële dragers zijn v/d nieuwe, universalistische
religies. Dé opkomst v/d Dienstweigeraars &
Zwervers, Vluchtelingen & Migranten,
Ontdekkings- & Ruimtereizigers:
nú al bijna
óveràl
.......

knipoog
05 dec 2021 - bewerkt op 11 dec 2021 - meld ongepast verhaal
Weet je zeker dat je dit verhaal wilt rapporteren? Ja | Nee
Profielfoto van Asih
Asih, man, 79 jaar
   
Log in om een reactie te plaatsen.   vorige volgende