NEGENTIENDE EEUW
NOG BESTONDEN IS BIJSTEIN I/H BUURTSCHAP
BIJSTEREN IN PARTICULIER EIGENDOM EN
IN GEBRUIK ALS WONING? Kasteel Oldenaller
kwam i/d jaren ´70 in ´t bezit v/d Vereniging tot Behoud
van Natuurmonumenten!
De gemeente kòcht een deel
v/d kostbare antiquiteiten die ´t kasteel had geherbergd,
en gaf ze ´n plaats in het nieuwe gemeentehuis. De Vanenburg werd in 1961 door het rijk aangekocht & ging i/d jaren´90 óver in handen van ´n groot softwarebedrijf? Niets herinnert er nu nog meer aan dat het
gebouw in 1942 diende als kamp waar ´joden
tewerkgesteld werden´!
De Dorpsstraat,
die naar de Oude Kerk leidt, is tegenwoordig ´n geliefde winkelstraat voor de mensen uit ´t dorp
en de regio. Na 1945 ìs er heel wat gesaneerd èn gemoderniseerd! Toen op maandagavond de Duitsers als een tweede represaillemaatregel ´n honderdtal Puttense huizen in brand staken, vielen eveneens enkele huizen aan het eind van de straat
ten prooi aan de vlammen!
Pàl naast de de Oude Kerk
brandde die nacht ´t eeuwenoude café De Heerdt àf!
´t Verréés na de oorlog weer in volle glorie als één v/d vele plaatsen die herinneren aan het drama
van oktober 1944. Schuin tegenover het café-restaurant prijken de etalages van modezaak Van Ganswijk!
Deze naam
kent iedere Puttenaar,
want die zaak ging steeds over van vader òp zóón. Na de oorlog was Van Ganswijk jarenlang
toegewijd wethouder èn gerespecteerd kerkenraadslid! Zijn zoon, de huidige eigenaar van de zaak, huwde de dochter van dominee Holland.
Die dominee was het
die zondagnacht mèt de opgepakte mannen in de Oude Kerk zat èn hen des maandagsòchtends
vroeg nog moed insprak met ´n stichtelijk woord. De twee verzen van Psalm 84, die vlak voordat de mannen de kerk uitgevoerd werden, die hij met hèn zòng ~ ¨WELDADIG HIJ DIE AL ZIJN KRACHT
/ ÈN HÙLP ALLEEN VAN Ú VERWACHT¨ ~ worden ook nu nog steeds
bij de herdenkingsdienst van de razzia in
de Oude Kerk gezongen,
èlk jáár òpníeuw.
Behalve de Stationsstraat,
de Dorpsstraat, het monument & de ´gedàchtenisruimte´
is vooral deze Oude Kerk ´n plaats die op indringende manier herìnnert aan de razzia!
In deze dorpskerk v/d hervormde gemeente sloten de Duitsers i/d lóóp v/d eerste dag v/d razzia
de honderden mànnen òp die zij ìn & òm Putten hadden òpgepakt of hadden gemaand zich ìn het centrum v/d dòrp te melden voor controle van hun persoonsbewijs. De volgende dag werden 660 mannen & jongens i/d leeftijd van 17 tot 50 jaar onder bewaking van SS´ers vandáár
náár ´t stationnetje van Putten gebracht!
Ruim ´n wéék
zaten zij in het kamp Amersfoort
voordat zij in ´n groot transport naar ´t concentratiekamp Neuengamme werden gevoerd & de gedenkplaat aan de muur v/d Oude Kerk met de tekst VANHIER WERDEN ZIJ WEGGEVOERD ~ 1 EN 2 OCTOBER 1944 herinnert hieraan! De school op het marktplein bij de kerk, waarin i/d nacht van zondag op maandag óók honderden mannen opgesloten zaten, is inmiddels verdwenen!
En de Eierhal aan de andere kant v/h plein, van waaruit
de politie in Putten in die dagen opereerde,
is neergehaald...
Alleen de kerk stáát er nog:
zij ziet er aan de buitenkant precies zó úit àls ìn het jaar van de razzia.
Wie echter òm de kerk héén loopt, ontdekt de al eerder genoemde gedenkplaat.
Zou je de kerk binnengaan, dan zie je in één van de portalen een gedenksteen, met dááròp
de namen van de weggevóerden èn niet-teruggekeerde leden van de jongelingsvereniging van het dorp HEBT DAN DE WAARHEID EN DE VREDE LIEF
{Zacharias 8:19b}.
En ernaast
hangt ´n oud psalmbord,
waarop de koster Psalm 84:3 & 4 heeft aangegeven!
Voor de ouwe Mor ligt z´n hele leven als het ware ´ingemetseld´
tussen bijbelteksten?
´n Eeuwenlange Traditie
van al die voorouders, dóóp, bijbellezen, bidden, kerkgang, catechesatie,
kamp Erika, kamp Vledder, illegaliteit, onderduik, diaconie, ouderlingen, dominees, Harderwijk,
Ermelo, Putten & Amsterdam, weigering van militaire èn vervangende krijgsdienst, politiebureaus, cellen, het oude Huis Bewaring in Assen, midden jaren zestig v/d vorige eeuw, TT, Podelta, Korinthe, Cyprus, Israël, Jordanië, Sinaï, Levanon, Syrië, Turkije, Iran, Afghanistan, Pakistan, all over India, Rangoon, Hongkong, Nippon & Birobeidjan, rondom ´t Kremlin, Charkov, Odessa, rondom de Oude Stad, Tempelplein, Graftuin, ruïnes.... Hoe komt
zoiets tot stand?
Al die diverse
godsdiensten, volksstammen, culturen,
Muren, mannen, vrouwen en de kinderen in tientallen landen:
rooms, orthodox, hervormd, gereformeerd, doopsgezind, begin jaren zestig Operatie Mobilisatie, Voghera, Parma, Bologna & wat er allemaal op volgde in alle ´heilige landen´ & diverse bonte uniformen, arrestaties, interneringen, Raouf Abu Jaber, Kees Smit, begraafplaatsen, monumenten & de in elkaar verweven histories, geschiedenissen, oorlogen, bommen, Westbank/Gaza, AeGYPTe, Midden & Verre Oosten, alle verschillende Joden, christenen, boeddhisten, hindoes,
Japanners, linksrechts al of niet ´in de maat´ &
de Ermelose ¨MAAT¨, synagogen, moskeeën,
tempels, kerken, sekten
èn anti-
sekten!