Herfst, een liefdevolle herinnering

Veel mensen kunnen maar moeilijk begrijpen waarom ik zo van de herfst houd, en haar ieder jaar met open armen verwelkom. De zomer was juist zo aangenaam, of juist niet genoeg op gang gekomen, zeggen ze dan. Of ze zien op tegen de sombere donkerte en de kortere dagen. Ik krijg nooit genoeg van de herfst, en hier is waarom.

De verandering van licht naar donker houdt mij scherp. Wanneer mijn wekker gaat in de ochtend, het huis verstomd en gehuld in duisternis, dan ben ik moe. Vermoeider misschien, inderdaad, dan toen het nog zomer was, en ik gewekt werd door het ochtendlicht. Maar de kou en de duisternis, van waaruit ik onder de warme douche stap, maken mij juist dankbaar. Die scherpe contrasten: van koud naar warm, van licht naar donker, het groene bladerdak dat overgaat in een geschakeerd kleurenpalet, en gestaag afdwarrelt op de straten. Die contrasten maken me bewust van de kleine, mooie dingen die het leven ons te bieden heeft.

De herfst stemt mij mild, romantisch en nostalgisch. Hoewel mijn jeugd beslist geen aaneenschakeling van mooie momenten was, herinnert dit seizoen me aan de vele, prachtige herfstwandelingen die ik maakte door de bossen, samen met mijn grootouders, niet zelden in gezelschap van nog meer familieleden. Lange, frisse tochten waren het, waarbij we regelmatig bleven staan bij bijzondere paddenstoelen, vogelsoorten of andere boom- en plantensoorten, waarover mijn grootouders steevast het één en ander wisten te vertellen.

Na de wandelingen stapten mijn broer en ik in de auto van mijn grootmoeder, een ouwe Peugeot die altijd fijntjes rook naar boomhars en de lippenbalsem die zij in haar tas hield. Op de autoradio klonk dan jazz of een klassieke zender, waarbij ik de voorliefde voor de intrigerende jazzklanken dankzij haar nooit meer verloren ben. Klassiek, dat is een ander verhaal. Het heeft me nooit écht kunnen bekoren, en maakt me droevig en wat hopeloos. Op Chet Bakers 'I get along without you very well' reden we terug naar haar huis, onder een laaghangende, loommakende zon die eenieders haar een gouden of diepkoperen glans gaf, en de koelte onze kruin af streek.

Mijn grootmoeder bestierde een bruin café, samen met mijn grootvader, tot hij ons ontviel, jaren geleden. Ik herinner me nog alles: de stenen trap naar hun woning, die boven het café gelegen lag, de harde, afbladderende donkergroene verf op de trapleuning en de balustrade. Het kleine keukentje waarheen de trap ons bracht, de kleine vloertegeltjes, de vrieskist met ijslolly's, Brusselse wafels en kleine pizzaatjes. De massieve, houten toog en de oubollige hanglampen erboven, de gelakte barkrukken, het dunne, laagpolige en versleten tapijt en de grote ronde tafel, waaraan wekelijks werd getoept of gebridget. Maar in de hoek, net achter de biljarttafel, daar ligt de mooiste herinnering van mijn vroegste kindertijd. Nadat mijn grootmoeder een wafel had opgewarmd in een aftands, tikkend combinatie-oventje, deze werd geflankeerd door slagroom en warme kersen en geserveerd werd met een mok warme chocolademelk, begaf ik mij naar de piano in de hoek van de kroeg.
Daar ging ik zitten naast mijn grootvader, op de pianokruk. Mijn 'opa Jan', zoals ik hem noemde, steeds met eervolle vermelding van zijn titel, stak een sigaar op, blies een rookwolk naarboven, en luisterde bedenkelijk naar het liedje dat op dat moment zachtjes uit de speakers kraakte. Daarna pingelde hij, bedachtzaam, drie of vier noten. Stilte. Vervolgens, na enige momenten, speelde hij het liedje feilloos na. Met open mond en vol bewondering zat ik naast hem, en keek ik naar hoe zijn vingers over de toetsen vlogen, zijn sigaar tussen wijs- en middelvinger geklemd, of soms tussen zijn tanden.

Er zijn zo ontelbaar veel dingen die deze liefdevolle herinneringen in mij naarboven halen. Maar het entourage van de herfst, haar roodbruine en goudkleurige charme en de verfrissende wisselingen, doen dat in het bijzonder. De herfst is voor mij een tijd van bezinning, van oogsten wat ik gezaaid heb, van samenkomen met geliefden en thuiskomen, waar ter wereld ik ook ben.