DE LEER VAN DE TSADDOEKIEM
ALS ´N JOODSE VARIANT VAN ´T GRIEKSE EPICURISME: ´g d´ heeft de wereld dan wel ´geschapen´, maar houdt zich er verder niet mee bezig;
nòch ´t Noodlot nòch de Voorzienigheid ´bestaan´;
de mènsch is vrij z´n/d´r leven ìn te richten volgens eigen noties van goed & kwaad;
de ziel sterft mèt ´t lichaam;
er is géén ´hiernamaals´;
en er zijn ná de dóód géén stràffen òf belóningen?!
In de Joodse Oudheden voegt hij daaraan toe dat de sadduceeën àlléén de wètten van Mosjeh volgen, dat ze ´n kleine maar welvarende groep vormen en dat ze, als ze al over zaken moeten óórdélen,
váák ìnstèmmen met de farizeeën!?
Dit laatste, zo schrijft hij villein, doen ze niet uit overtuiging maar omdat de farizeeën nogal populair zijn en ´n sadducese beslissing zonder hùn instemming géén voldoende dráágvlàk hééft.
´n Soort van driedeling:
over bronnen van gezag, de rituele reinheid,
determinisme, ´t hiernamaals, maatschappelijke positie{s}, politiek & ´n Griekse analogie.
Farizeeën:
ruwweg de huidige Joodse Bijbel plus mondelinge overleveringen;
uitbreiding v/d reinheid v/d Tempelcultus naar ´t dagelijks leven;
synergisme; dicht bij de gewone mensen staand, politiek divers
of gemengd & nogal stoïcijns?
Sadduceeën:
àlléén de Wèt; continuïteit v/d Tempelcultus geeft elke Jood de mogelijkheid om ´reinheid´
weer te herstellen; uit vrije wil; de ziel sterft & er is geen ´hiernamaals´;
´n rijke elite, verbonden met de Tempel; ietwat méér pro-Romeins & epicurisch?
´Èssenen´:
naast Wèt & de Profeten mèt ´n uitgebreide ´sektarische´ literatuur;
strenger reinheidswetten bepalen voor hèn wíe er ook déél úitmaakt v/h Nieuwe Verbond & ´de Eindtijd´ overleeft; ze geloven in predestinatie;
zielen van goede mensen leven vóórt & de ziel van slechte mensen wordt bestraft; ze zonderen zich àf v/d gecorrumpeerde wéreld; houden zich politiek afzijdig &
lijken o/d Pythagoreeërs?
Niets van dìt àlles
duidt op ´n verband met de Tempelcultus
& dat is nog maar ´t begin v/d talloze complicaties!
De enige tekst die we hebben, is niet in staat
ons te helpen?
Enige werken der Wet
was vooral populair bij de ´sekte´ v/d Dode Zee-rollen
& bespreekt enkele halachische kwesties waarvan we weten dat de verdedigde standpunten overéénkomen met wat i/d Misjnah toegeschreven wordt a/d sadduceeën?
Òf ze actueel gebléven zijn, is niet meer vast te stellen?
Kortom, de teksten helpen niet echt héél véél!
´n Allegaartje van ¨heethoofden,
koud vuur, associaties, nuances, details,
algemene richtlijnen, grote variaties door tientallen eeuwen heen
via de culturen rond de grote rivieren, omsloten door woestijnen, bergen, dalen,
vruchtbare valleien & natuur-rampen bij tijd en wijle ~ overstromingen,
hittegolven, aardbevingen, boze buren èn
veel kleine ruzies¨
etcetera...