baksjisj aalmoes bargoens pikketanussie & jantje
IN
feite is
myDi dus ook
een soort van steekproef
onder de jeugdige Nederlandse bevolking
tussen de 12 & de 21: DIT is de groep &
DAT zijn hun 'hot items', HIER lopen ze warm voor
& DAAR stellen ze blijkbaar
hun belang in?
VANUIT
een bepaald
stand~ of gezichtspunt
zie je 'het land', 'de plaats & de tijd'
waarin wij leven: dit zijn de zaken waarmee
die leeftijdsgroepen zich bezighouden &
in de loop der jaren ontwikkelen zij zich naar het schijnt
in die richtingen!
IETS
dergelijks blijkt
dus ook uit die taal
['t bargoens/die 'slang']
van de onderwereld die nog [lang] niet 'dood' is?
Een deel ervan is net als dat 'naaien' e.d. van Remco Campert,
't geitenneuken van Theo van Gogh. Pim Fortuyns Dark Rooms & Marokkaanse jongetjes, die 'kutmarokkanen' van Rob Oudkerk, de 'knettergekte' van Geert 't Wilde Woeldier, Volkerts pelsjasjes,
Muhammads messentrekkerij & legio andere loslopende of vastzittende gekken, zotten, randdebielen,
criminele liquidators, huisjesmelkerts & al die andere in elkaar verwikkelde onder- &
bovenwerelden ~ met allerlei horten & stoten, naaien & snaaien ~
in die bovenwereld terechtgekomen, waar veel
woorden en uitdrukkingen die voorheen
als 'dieventaal' werden aangemerkt,
allang niet meer als
zodanig worden
herkend!
WETEN
wij HOE
dit proces is verlopen?
Vreemd genoeg is dat nog nooit
systematisch onderzocht: van oudsher zijn er wel
allerlei lijstjes en lijsten gemaakt met Bargoense woorden & uitdrukkingen,
maar daarbij is vrijwel geen gebruik gemaakt van literaire & semi~literaire bronnen
[met 't werk v/d Vlaamse lexico~graaf Marc
De Coster als voornaamste
uitzondering?]!
DIE
straattaal van
tegenwoordig behoeft geen
krans want die is sinds dat naaien
uit 't begin van de jaren zestig hand over hand toegenomen
onder alle geledingen des Nederlandschen volkes van hoog tot laag!
Ook voor die bargoensche dieventaal uit ons land van ooit zijn dergelijke bronnen dus volop voorhanden?
We moeten daarbij vooral denken aan boeken over, of met herinneringen van o.a.:
politierechercheurs & commissarissen, dieven, zakkenrollers & inbrekers,
kwajongens, bengels & straatjongens zoals Ratje & Pietje Bell e.d.,
bedelaars, schooiers, landlopers & thuisloze straatzwervers,
prostituees & hoerenmadams, venters, marktkooplui &
al die bruine, zwarte kroegbazen & aanverwante
onderwereldbazen, taxichauffeurs & straat~
figuren, verzamelingen van straatliedjes,
journalistieke reportages van straf~
zaken & cabaretteksten, boeken
over 't soldatenleven, tucht~
huizen, gevangenissen &
veenkolonies, straf~
kampen & romans,
realistische zelf~
kanters & alle
andere thrill-
seekers &
'hadjeme-
maars'?
ALLEMAAL
bronnen van
en voor naturalistische
beschrijvingen uit 't eind v/d 19de,
begin 20ste eeuw: die wilden immers allemaal
zo realistisch mogelijk zijn & gingen dan ook relatief vaak
over de zelfkant v/h leven, over de 'morsige mens' of Dick Bos & Lord Lister, talloze stripfiguren/cartoons,
evenals al die vroege thrillers & spannende boeken die spelen in beruchte achter~ & volksbuurten, zoals de Jordaan@A'dam & de Zandstraat in Rotjeknor met boeken & brochures over reclassering,
armoedebestrijding & straatevangelisatie, Legers des Heils & Pinkstergemeenten,
boeken over de sociale omwentelingen
van de jaren
'50/'60 &
'70?!
ALLES
bij elkaar
gaat het vast
wel om zo'n 750 titels,
waarin je een paar duizend woorden
uit 't bargoens & de platte stadstaal kunt vinden!
Ook DIE bronnen zijn om
minstens twee redenen
belangrijk?
Populaire
boeken & liedjes
zullen rechtstreeks hebben bijgedragen
a/d verbreiding van "Bargoensche" woorden & begrippen?
Zo kreeg het woord pikketanussie voor 'borrel',
dat al in 1937 was opgenomen in 'n Bargoensch woordenboekje,
pas in 1968 landelijke bekendheid
door een hit van Johnny
{Sjonnie} Jordaan,
met als
refrein:
"Een
pikketanussie
gaat er altijd in
Een pikketanussie
maakt je blij van zin
Ik heb geen trek
in zo'n Franse pernod
Dat witte spul krijg je van me cadeau
En ook die Deense aquavit
Die drink in van m'n leven niet
In plaats van wodka
of Engelse gin
Een pikketanussie,
een pikket
anussie
Een
pikketanussie
dat gaat
er altijd
in!
En vergeet ook niet
Tom Manders met z'n Dorus &
de twee motten in z'n ouwe jas die ze helemaal kapot vraten,
Willi & Willeke Alberti, John & Johnny Kraaykamp,
Wim Sonneveld & Wim Kan, Max Tailleur,
Hans Teeuwen & Young Freaks
als Freek de Jonge
& Bram Vermeulen als Neerlands Hoop
in Bange Dagen,
Koot&Bie?!
Koos
Speenhoffs
"Jantje"
{1904?}
~@~
'Er was eens
een haveloos ventje,
die vroeg aan z'n moeder een broek,
maar moeder verdiende geen centje,
en vader was wekenlang zoek,
ach moedertje geef me geen standje,
er zit in m'n broekie een scheur,
de jongens op school roepen:
"Jantje,
je billen die zien
we d'r deur!"
~@~
De moeder
werd ziek van de zorgen,
lag stil en bedruk
in een hoek,
geen mens
die haar centen wou borgen,
en Jantje vroeg toch
om z'n broek!
Toen
heeft ze haar rok uitgetrokken,
de enigste die ze bezat,
en ze maakte van stukken en brokken,
een broek voor haar
enigste schat!
Nou konden ze
Jantje niet plagen,
nou waren z'n billen niet bloot,
maar voor die z'n
broekie kon dragen,
ging moeder
van narigheid
dood!
Ze stierf
van het sjouwen en slaven,
vervloekt en verwenst door haar man,
en toen Jantje haar mee ging begraven,
toen had 'ie z'n
broekie pas
an
...
{wordt vervolgd}
feite is
myDi dus ook
een soort van steekproef
onder de jeugdige Nederlandse bevolking
tussen de 12 & de 21: DIT is de groep &
DAT zijn hun 'hot items', HIER lopen ze warm voor
& DAAR stellen ze blijkbaar
hun belang in?
VANUIT
een bepaald
stand~ of gezichtspunt
zie je 'het land', 'de plaats & de tijd'
waarin wij leven: dit zijn de zaken waarmee
die leeftijdsgroepen zich bezighouden &
in de loop der jaren ontwikkelen zij zich naar het schijnt
in die richtingen!
IETS
dergelijks blijkt
dus ook uit die taal
['t bargoens/die 'slang']
van de onderwereld die nog [lang] niet 'dood' is?
Een deel ervan is net als dat 'naaien' e.d. van Remco Campert,
't geitenneuken van Theo van Gogh. Pim Fortuyns Dark Rooms & Marokkaanse jongetjes, die 'kutmarokkanen' van Rob Oudkerk, de 'knettergekte' van Geert 't Wilde Woeldier, Volkerts pelsjasjes,
Muhammads messentrekkerij & legio andere loslopende of vastzittende gekken, zotten, randdebielen,
criminele liquidators, huisjesmelkerts & al die andere in elkaar verwikkelde onder- &
bovenwerelden ~ met allerlei horten & stoten, naaien & snaaien ~
in die bovenwereld terechtgekomen, waar veel
woorden en uitdrukkingen die voorheen
als 'dieventaal' werden aangemerkt,
allang niet meer als
zodanig worden
herkend!
WETEN
wij HOE
dit proces is verlopen?
Vreemd genoeg is dat nog nooit
systematisch onderzocht: van oudsher zijn er wel
allerlei lijstjes en lijsten gemaakt met Bargoense woorden & uitdrukkingen,
maar daarbij is vrijwel geen gebruik gemaakt van literaire & semi~literaire bronnen
[met 't werk v/d Vlaamse lexico~graaf Marc
De Coster als voornaamste
uitzondering?]!
DIE
straattaal van
tegenwoordig behoeft geen
krans want die is sinds dat naaien
uit 't begin van de jaren zestig hand over hand toegenomen
onder alle geledingen des Nederlandschen volkes van hoog tot laag!
Ook voor die bargoensche dieventaal uit ons land van ooit zijn dergelijke bronnen dus volop voorhanden?
We moeten daarbij vooral denken aan boeken over, of met herinneringen van o.a.:
politierechercheurs & commissarissen, dieven, zakkenrollers & inbrekers,
kwajongens, bengels & straatjongens zoals Ratje & Pietje Bell e.d.,
bedelaars, schooiers, landlopers & thuisloze straatzwervers,
prostituees & hoerenmadams, venters, marktkooplui &
al die bruine, zwarte kroegbazen & aanverwante
onderwereldbazen, taxichauffeurs & straat~
figuren, verzamelingen van straatliedjes,
journalistieke reportages van straf~
zaken & cabaretteksten, boeken
over 't soldatenleven, tucht~
huizen, gevangenissen &
veenkolonies, straf~
kampen & romans,
realistische zelf~
kanters & alle
andere thrill-
seekers &
'hadjeme-
maars'?
ALLEMAAL
bronnen van
en voor naturalistische
beschrijvingen uit 't eind v/d 19de,
begin 20ste eeuw: die wilden immers allemaal
zo realistisch mogelijk zijn & gingen dan ook relatief vaak
over de zelfkant v/h leven, over de 'morsige mens' of Dick Bos & Lord Lister, talloze stripfiguren/cartoons,
evenals al die vroege thrillers & spannende boeken die spelen in beruchte achter~ & volksbuurten, zoals de Jordaan@A'dam & de Zandstraat in Rotjeknor met boeken & brochures over reclassering,
armoedebestrijding & straatevangelisatie, Legers des Heils & Pinkstergemeenten,
boeken over de sociale omwentelingen
van de jaren
'50/'60 &
'70?!
ALLES
bij elkaar
gaat het vast
wel om zo'n 750 titels,
waarin je een paar duizend woorden
uit 't bargoens & de platte stadstaal kunt vinden!
Ook DIE bronnen zijn om
minstens twee redenen
belangrijk?
Populaire
boeken & liedjes
zullen rechtstreeks hebben bijgedragen
a/d verbreiding van "Bargoensche" woorden & begrippen?
Zo kreeg het woord pikketanussie voor 'borrel',
dat al in 1937 was opgenomen in 'n Bargoensch woordenboekje,
pas in 1968 landelijke bekendheid
door een hit van Johnny
{Sjonnie} Jordaan,
met als
refrein:
"Een
pikketanussie
gaat er altijd in
Een pikketanussie
maakt je blij van zin
Ik heb geen trek
in zo'n Franse pernod
Dat witte spul krijg je van me cadeau
En ook die Deense aquavit
Die drink in van m'n leven niet
In plaats van wodka
of Engelse gin
Een pikketanussie,
een pikket
anussie
Een
pikketanussie
dat gaat
er altijd
in!
En vergeet ook niet
Tom Manders met z'n Dorus &
de twee motten in z'n ouwe jas die ze helemaal kapot vraten,
Willi & Willeke Alberti, John & Johnny Kraaykamp,
Wim Sonneveld & Wim Kan, Max Tailleur,
Hans Teeuwen & Young Freaks
als Freek de Jonge
& Bram Vermeulen als Neerlands Hoop
in Bange Dagen,
Koot&Bie?!
Koos
Speenhoffs
"Jantje"
{1904?}
~@~
'Er was eens
een haveloos ventje,
die vroeg aan z'n moeder een broek,
maar moeder verdiende geen centje,
en vader was wekenlang zoek,
ach moedertje geef me geen standje,
er zit in m'n broekie een scheur,
de jongens op school roepen:
"Jantje,
je billen die zien
we d'r deur!"
~@~
De moeder
werd ziek van de zorgen,
lag stil en bedruk
in een hoek,
geen mens
die haar centen wou borgen,
en Jantje vroeg toch
om z'n broek!
Toen
heeft ze haar rok uitgetrokken,
de enigste die ze bezat,
en ze maakte van stukken en brokken,
een broek voor haar
enigste schat!
Nou konden ze
Jantje niet plagen,
nou waren z'n billen niet bloot,
maar voor die z'n
broekie kon dragen,
ging moeder
van narigheid
dood!
Ze stierf
van het sjouwen en slaven,
vervloekt en verwenst door haar man,
en toen Jantje haar mee ging begraven,
toen had 'ie z'n
broekie pas
an
...
{wordt vervolgd}
07 sep 2007 - bewerkt op 07 sep 2007
- meld ongepast verhaal
Log in om een reactie te plaatsen.
- O 11 aug 2007 finito la comedia {enter the night}
- O 06 aug 2007 voorlopig 'open' antwoord
- O 06 aug 2007 nogal raadselachtig dus nog steeds {alweer} ......
- O 25 jul 2007 spiegeltje spiegeltje in mydi wat zag ik nou weer?
- O 12 jul 2007 naakt
- O 02 jul 2007 the end?
- O 23 jun 2007 ver v/d vette grond & hemelsedauw:levenvanjezwaard
- O 11 jun 2007 last post v/e lastpost
- O 11 jun 2007 myditijdgeest/zeitgeist/innerculturalclimates ....
- O 05 jun 2007 sofsofsof42day {I hope!}
- O 03 jun 2007 papachaitje leef je nog?
- O 31 mei 2007 bopikanto & bokito gaan trouwen {'n 'mydimoetje'?} ( 2 )
- O 30 mei 2007 uebervet wreed/jajem/jatten/grootmokum/gabberse.d.
- O 29 mei 2007 inclusieve exclusiviteit: wie is mijn mydinaaste?
- O 28 mei 2007 mydiepiloogje: 'plassen met een boogje' & 'beyond'