Boek rant: A little life

Een aantal jaar geleden kocht ik een boek. Ik hoorde erover via een YouTube-kanaal van een lezer wiens smaak ik erg waardeer. En ik had er al vaker over gehoord. De omschrijving sprak me aan. Vier vrienden, die elkaar ontmoeten in college (dus een jaar of twintig) en die je blijft volgen tot ze een jaar of vijftig/zestig zijn. Het boek zou gaan over vriendschap en mental health. Aangezien ik zelf ook veel mental health zaken in mijn boeken heb, en het onderwerp vriendschap tussen mannen ook wel boeiend vind, kocht ik het.

En het werd overal aangeprezen. Zelfs een paar geweldige nominaties van literaire prijzen te pakken. De afgelopen jaren bleef ik het regelmatig overal voorbij zien komen. En hoe goed het wel niet was. Het boek is ook ruim 800 pagina’s lang. En om die reden bleef het toch lang op mijn boekenplank staan. Afgelopen week pakte ik het eindelijk op – aangezien ik voorgenomen had ook dikkere boeken te lezen.
Het gaat hier over het boek ‘A little life’ geschreven door Hanya Yanagihara.

Waarschuwing vooraf: Ik ga hier een enorme rant schrijven over het boek. Vol spoilers. Wil je geen spoilers lezen, dan kun je beter dit stuk niet lezen. Ik vind er namelijk wat van en ik ben niet zo lovend als veel lezers. Ik vind het namelijk een enorm problematisch boek. Ik heb al een beetje bij mijn vriend over dit boek, maar ik wil het gewoon heel graag opschrijven en dan hup, verder naar het volgende boek om te lezen. Waar ik hopelijk veel minder boos van word.

Nog een waarschuwing vooraf: de triggerwarning lijst van dit boek bevat vrijwel iedere trigger die er bestaat. Ik zal hier dus ook in mijn stuk dit soort triggers omschrijven. Ben je hier gevoelig voor? Lees dan vooral níet verder.


Het boek begint wanneer de vier vrienden samen een kamer delen. Elk van de jongens krijgt een perspectief, zodat je de personages wat beter leert kennen. Het is al snel duidelijk dat er meet een van hen, Jude, iets aan de hand is. Hij loopt mank en heeft een wandelstok nodig (en soms zelfs een rolstoel) en het is duidelijk dat hij een traumatisch verleden heeft. Maar de andere drie vrienden weten niet wat dat verleden is. Een van de vrienden heeft wel door dat hij flink wat littekens op zijn armen heeft staan en vermoedt dat hij zichzelf snijdt.
Het boek begint sterk. Je ziet de band tussen de vier vrienden. Opmerkelijk is dat twee van de vrienden vervolgens in het hele boek nauwelijks meer beschreven worden. Ook opmerkelijk is dat de perspectieven van alle vier de vrienden ook opeens verdwijnen, waardoor het net lijkt alsof er in het begin iets wordt opgebouwd, dat vervolgens geen vervolg krijgt.
In plaats daarvan draait het verhaal steeds meer om Jude. En krijg je als lezer langzaam – door middels van flashbacks – steeds meer te weten over zijn traumatische verleden. Als baby is hij als vondeling ergens neergelegd en kwam hij terecht in een klooster met monniken. Als hij als jong kindje iets steelt van een van de monniken, wordt hij het slachtoffer van geweld. Hij wordt geslagen, belachelijk gemaakt. En wanneer hij uit angst in zijn bed plast, moet hij de hele dag in kleding lopen die naar urine stinkt. En alsof dat nog niet genoeg is, wordt hij vervolgens ook nog seksueel misbruikt.

Maar gelukkig: één van de monniken vindt dat de jonge jongen niet zo hoort te leven. En hij belooft hem een beter leven. Bij een bos en een strand. Hij neemt Jude mee. Maar al gauw blijkt dat de Monnik toch hele andere plannen heeft. Ze gaan van motel naar motel en de Monnik neemt elke avond een of meerdere mannen mee om seks te hebben met Jude. Jude is dan nog maar acht jaar oud en is dagelijks slachtoffer van seksueel geweld in elke mogelijke variant die je kunt bedenken. De Monnik manipuleert hem constant en heeft zelf ook seks met hem. Dit gaat jaren door. Volgens mij tot een jaar of twaalf, maar de precieze leeftijd weet ik niet meer.

Denk je: nou dit is wel heftig? Well… You ain’t seen nothing yet. Het eindigt daar niet. Als de politie op een dag de motelkamer binnenvalt, hangt de monnik zichzelf op in de badkamer. Jude gaat liften, en elke lifter die hij tegenkomt, daar wordt hij door verkracht. Hij laat zich wederom msibruiken. Jude wordt uiteindelijk meegenomen naar een opvanghuis. Ze ontdekken daar hoe intelligent hij is en helpen hem aan een opleiding. Ook komt hij in contact met een psychiater. Die psychiater neemt hem mee naar zijn – jawel!! – kelder om hem daar te mishandelen. Als Jude probeert te ontsnappen, rijdt de psychiater over zijn benen heen en wordt hij bijna als dood achter gelaten.

So far dus de flashbacks, maar ook in het ‘heden’ gebeurt er een en al ellende. Jude is een succesvolle advocaat en ook zijn drie vrienden (waarvan je er twee dus nauwelijks ziet) zijn zeer succesvol in hun beroepsgroep. Eén van de vrienden zit aan de drugs, en de hele vriendengroep valt na een confrontatie uit elkaar. Als Jude een jaar of veertig is, krijgt hij zijn eerste relatie, met een man. En die man is ontzettend narcistisch en walgt ervan als Jude in zijn rolstoel zit. Hij walgt van de littekens. En hij slaat Jude het hele huis door, de trap af, etc. jude sterft bijna, komt in het ziekenhuis terecht en het is een moeizaam genezingsproces.

Is er dan niks positiefs in het leven van Jude? Nou ja, als hij dertig is, wordt hij geadopteerd door een leermeester van hem. Een man die oprecht om hem geeft. En later in het boek krijgt hij een relatie met een van de jongens waar hij mee bevriend is. En hoewel ik de relatie absoluut niet geloofwaardig vind en moeite heb met meerdere aspecten in dit stuk (zo vermoedt zijn vriend bijvoorbeeld dat hij vroeger seksueel misbruikt is en hij merkt dat hij tijdens de seks niet geniet. En toch hebben ze VIER JAAR LANG regelmatig seks met elkaar. Om maar een voorbeeld te noemen). Maar goed, de relatie lijkt enigszins oké te zijn. Beter dan andere delen van het boek.
Maar, dan is er een auto-ongeluk. De vriend sterft, samen met nog een van de andere vrienden. En ze zijn dusdanig verminkt, dat Jude zijn partner moet identificeren aan de hand van een moedervlek op een bil. Er volgt een hoop rouwverwerking en dan… pleegt Jude zelfmoord.

That’s it.
800 pagina’s vol miserie. Zonder groei van personages. Erbij opgeteld wordt er constant van alles bijgehaald, wat later totaal geen toegevoegde waarde bleek te hebben. Personages met 1 zin dialoog die een stuk achtergrond krijgen, maar daarna nooit meer terugkomen. Hoe succesvol Jude is, is ongeloofwaardig. Hij is een succesvolle advocaat, spreekt drie talen, is een kei in wiskunde, kan goed piano spelen en bakken. Hoe dan, als je in je volledige jeugd NUL volwassen mensen bent tegen gekomen die normaal zijn. Waarin iedere volwassene hem verkracht, slaat of erger. En als hij eenmaal zestien is geworden, zijn alle mensen in zijn omgeving succesvol en rijk. Seriously?

En de traumatische ervaringen, en ook de reacties er op, komen ontzettend ongeloofwaardig over. Je merkt gewoon dat de lezer zo veel mogelijk ellende op het personage afgooit. Nog meer trauma’s, nog meer ellende. En wat sterk begon, wordt op een gegeven moment zo extreem ongeloofwaardig, dat het je gewoon niets meer uitmaakt wat hem verder nog overkomt.
For God’s Sake, Jude wordt tot twéé keer toe ontvoerd. Bij één keer kun je nog denken: ja, dat is kut. Maar die tweede keer? Hij krijgt ook gewoon 0 begeleiding als de politie hem vindt. Niks. Hij wordt nooit geholpen, hij spreekt zich nooit uit en iedereen lijkt het prima te vinden. Zelfs de dokter waar hij regelmatig komt, meldt niks. Ondanks alle verwondingen en het gevaar voor eigen leven daardoor.
Het boek is enorm ‘graphic’. Je krijgt precies te lezen hoe Jude zichzelf snijdt, en brandt, en tegen muren gooit. Je krijgt zeer specifieke verkrachtingscenes te lezen. Er zit haat naar gehandicapten in, er zit haat naar homo’s in. Er zitten opmerkingen in dit niet door de beugel kunnen. En dit soort dingen kunnen best in boeken, alleen… 800 pagina’s met alléén maar deze onzin is echt te veel van het goede.

Uit interviews blijkt dat de auteur geen research heeft gedaan naar kindermisbruik, naar specifieke trauma’s of naar mensen met een handicap. En dat is problematisch, omdat emoties niet meer puur voelen en het verhaal daardoor onecht lijkt. In een interview zei ze ook dat ze een personage wilde creëren dat nooit beter zal worden. En ze geeft aan dat ze niet gelooft in therapie.
En ook bizar: in een interview geeft ze aan dat de mannen die haar verkrachten, meer zijn dan alleen een verkrachter en dat ze hoopt dat de lezer dit ook ziet. En dus doet de Monnik soms wel heel lief tegen Jude. Het is misselijkmakend dat ze pedoseksualiteit bijna goed lijkt te praten (en ze heeft schijnbaar nog een boek geschreven, waarin een pedoseksuele man de hoofdrol heeft). Ze geeft zelfs bijna het idee dat Jude het echt aan zichzelf te danken heeft.

Anderzijds heeft ze wél research gedaan in de beroepen van de vier mannen. En daardoor krijg je pagina’s lange omschrijvingen over architectuur, over recht en over kunst. Die gewoon.. saai zijn om te lezen. Maar je merkt bij die stukken wel dat ze prima research kán doen. Maar betreft de belangrijkste aspecten van het verhaal vertikt ze het gewoon.

Als je de flaptekst van het boek leest, heb je géén idee hoeveel trauma er in verwerkt zit. Hoeveel heftigheid. En ik denk dat hier best voor gewaarschuwd mag worden. Veel mensen vinden het boek heel goed, omdat het wat met ze deed op emotioneel vlak. Omdat het pijn deed en heftig en zwaar was. Maar als je zelf traumatische ervaringen hebt, kan dit boek heel gevaarlijk voor je zijn als je het nietsvermoedend leest en met deze shitshow te maken krijgt.
Een trauma in een boek is prima. Meerdere trauma’s ook. Maar het is gewoon too much. Door sommige lezers wordt het ook wel ‘torture porn’ genoemd en ik snap waarom.

Ik ben niet echt emotioneel geraakt door het boek. Ik vond het niet emotioneel, ik werd er vooral kwaad door. Omdat ik zie hoe de auteur vooral door te shockeren de lezer probeert te grijpen. Dat vind ik goedkoop en simpel. Als je de lezer ook nog eens het gevoel geeft een ander soort boek te gaan lezen, kom je behoorlijk bedrogen uit.

Dit boek was een echte bestseller en is meer dan een miljoen keer verkocht in 2015 toen het verscheen. Inmiddels heb ik wat recensies gelezen van mensen die het boek goed vonden en van mensen die het – net als ik – geen goed boek vonden. De meningen zijn enorm verdeeld, zoals vaker bij boeken het geval is. Meestal kan ik de fans nog best begrijpen. Nu echter niet. Dit boek is problematisch op zo enorm veel vlakken, dat ik er een boek van 800 pagina’s over kan schrijven.


Tijd om een boek te lezen dat niet zo frustrerend is.