"Voor Irak zijn er geen oplossingen meer"

Voor Irak zijn er geen oplossingen meer

Gepubliceerd op maandag 18 december 2006

Saddam Hoessein is ter dood veroordeeld, de massavernietigingswapens waren er niet en vier jaar na de inval is Irak verzandt in een burgeroorlog. Wat nu? Nederlandse deskundigen zijn zeer pessimistisch.
Vredesactivist en hoogleraar Mient Jan Faber, Irak-deskundige Robert Soeterik en journalist Thomas Erdbrink, die regelmatig vanuit Irak verslag deed en enkele weken geleden nog in Bagdad was, kunnen ook geen oplossing bedenken.

Wat is er aan de hand in Irak?
Soeterik: “In delen van Irak is sprake van een burgeroorlog. Met name in Bagdad en Mosul en ook steeds meer in Kirkuk. In Bagdad is het sektarisch geweld, tussen soennitische Arabieren en sjiietische Arabieren. In Kirkuk en Mosul is het etnisch, daar zijn het soennitische Arabieren tegen soennitische Koerden.”
Erdbrink: “De burgeroorlog is al lang bezig en bereikte een nieuw hoogtepunt toen ministeries met elkaar oorlogen uit gingen vechten. Politici werken er actief aan mee. Het rapport van de Iraq Study Group gaat over theorie, in de praktijk is het allemaal veel grimmiger. Natuurlijk is er een burgeroorlog aan de gang, maar die discussie over woorden vind ik nutteloos. Het zijn termen, het gaat om wat er op de grond gebeurt.”
Faber: “Het land deelt zich op in kleinere delen, ook Bagdad valt uiteen. Regering, leger en de internationale coalitie kunnen geen veiligheid bieden en men organiseert het dus voor zichzelf. Wijken hebben eigen milities die de wacht houden. Helaas gaan die verder dan bescherming bieden en zuiveren ze ook mensen weg die er niet passen. Als die niet snel weggaan, gebeuren er ergere dingen. Dan worden ze afgemaakt. Dat is geen burgeroorlog meer, dat is genocide. De hel is losgebarsten.”

Op dit moment circuleren er een aantal opties voor het ‘redden van Irak’; het stoppen van de burgeroorlog, het voorkomen van nog meer (met name Amerikaanse) doden.

Optie 1: Overleg met omliggende landen
Soeterik: “Ik vind dat geen rooskleurige optie. Als Iran meer invloed krijgt, vinden de soennieten dat niet leuk. Sjiieten willen niet dat Saudi Arabië zich gaat bemoeien met Irak en Turkije wordt door Koerden als dodelijk bedreigend ervaren.”
Faber: “Inmenging van buurlanden is bedreigend. Veel dreigender dan toen bijvoorbeeld voormalig Joegoslavië uit elkaar viel. De dreiging van een regionaal conflict is realistisch.”
Erdbrink: “Het overleg met Iran en Syrië wordt overschat.”

Optie 2: Meer Amerikaanse troepen naar Irak
Soeterik: “Het heeft geen enkele zin, dat weten ze nu ook wel in de VS. Amerikaanse topgeneraals uit het veld erkennen ook dat de aanwezigheid van Amerikaanse troepen eerder een aanzuigende werking heeft op het geweld, dan een dempende.”
Erdbrink: “Dat roepen ze al jaren, om dan meer mensen in het Irakese leger te kunnen trainen. Maar dan gaan militietroepen bij het leger en als ze nodig zijn bij hun krijgsheer, vertrekken ze weer.”
Faber: “Dan wordt het een bezettingsmacht. Irakezen wilden wel bevrijd, maar niet bezet worden. Dat gaat dus zeker niet werken.”

Optie 3: Alle troepen in een keer terugtrekken
Soeterik: “In de VS denken ze nu over ‘rapid deployment’. Amerikanen trekken zich gedeeltelijk terug uit Irak en gaan in Koeweit, Iraaks Koerdistan en op enkele bases in het land zitten. Als het nodig is kunnen commando's dan snel ingrijpen. En ook snel weer weg zijn. Het Irakese leger neemt dan taken over van het Amerikaanse leger. Dat gaat niet werken, voorspel ik."
Faber: "Er zal dan een enorme strijd uitbreken over wie wat te zeggen krijgt over welk deel van het land. Met name Bagdad en Kirkuk zijn strijdpunten. Een langzame terugtrekking is overigens niet veel beter. Men hoopt dat het dan niet erger wordt dan het nu is en gaat uit van een burgeroorlog en instabiele periode van een jaar of tien, vijftien en dat daarna leiders van de verschillende groepen een regeling treffen. Dat laatste lijkt mij het meest realistisch. Het ligt voor de hand dat dat nu gaat gebeuren.”

Optie 4: Irak uit elkaar laten vallen
Soeterik: “Ik voorspel dan een litanie van geweld, op veel grotere schaal dan nu het geval is.”
Faber: “Irak kan wel opgedeeld worden in zestig verschillende delen, kleine eilandjes met eigen legertjes. Maar in dat geval gaat Saudi Arabië de soennieten helpen, zal Iran de sjiieten steunen en de Koerden moeten zichzelf gaan beschermen. De kans op een regionaal conflict neemt dan dus nogal toe. Geen goede oplossing.”

Volgens jullie gaat niets werken, maar wat moet er dan gebeuren?
Soeterik: “Ik ben heel pessimistisch, ik zie geen oplossing. Iedereen die zich met eventuele oplossingen bezighoudt, zal moeten constateren: je kunt het vooralsnog niet meer beïnvloeden, het moet uitrazen."
Erdbrink: “Het land hoeft niet uit elkaar te vallen, als groepen op lange termijn vinden dat ze beter af zijn mét elkaar, dan zonder. Dat hangt af van de burgeroorlog, hoe dat zich gaat uitkristalliseren."
Faber: “Geen enkele oplossing heeft kans van slagen. Geen enkele. Er zijn geen opties meer. Je kunt praten wat je wil, maar het gebeurt daar op de grond. Niet in discussies in Amerika, laat staan in Nederland. Daar zijn krachten bezig de zaken te regelen zoals zij dat willen. Daar is geen greep op. Wie dat geweld kan beteugelen mag Joost weten.”

Jet Mok


stond op planet.nl