Falend beleid

Het huidige beleid van de Europese regeringsleiders met betrekking tot de schuldencrisis wordt eigenlijk door niemand vertrouwd, zelfs niet door de financiële markten en zal naar verwachting snel en definitief door ander –meer adequaat- beleid moeten worden opgevolgd.

Probleem

Het probleem is echter dat er geen ander beleid is, althans niet een beleid dat tegenwicht kan bieden aan het hardnekkige idee dat het schuldenprobleem als ware het vanzelf zal verdwijnen als er maar met genoeg geld gesmeten wordt, terwijl dat geld er niet is en het ook steeds duidelijker wordt dat goed geld in het zwarte gat van kwaad geld verdwijnt.

Falend denken

Daarnaast is het de politiek er alles aan gelegen om het systeem van schuldfinanciering als basis voor economische groei in stand te houden en zelfs uit te breiden ( bijvoorbeeld via het EFSF) in de verwachting dat wanneer de wereldeconomie weer aantrekt de rentelasten op schulden wederom draagbaar zal worden, al dan niet in combinatie met een hard bezuinigingsbeleid. Europa hoopt de race tegen de schuldenklok te winnen maar doet dat rijdend in het donker en met de koplampen uit. Zelfs de hoop op een aantrekkende Europese economie lijkt ijdel te zijn, o.a. in het licht van de opdrogende wereldhandel en de naderende –zo al niet feitelijke- recessies in Amerika, China en Japan.

Depressie

De kans dat het najaar van 2012 het begin zal markeren van een depressie á la 1929 is niet denkbeeldig als gevolg van het falend schuldenbeleid van Amerika en Europa, hoewel beide partijen verschillen in de mate waarin hun bevolkingen voor de kosten van de crisis moeten opdraaien. Uiteindelijk draait alles om vertrouwen en dat is momenteel ver te zoeken. Is alternatief beleid (nog) mogelijk? Drie wegen moeten dan bewandeld worden.

Afbouwen van de Europese schuldenberg, in plaats van het opbouwen ervan

Het huidige Europese ( en Amerikaanse) crisisbeleid is erop gericht om schuld op schuld te stapelen. Dat moet stoppen. De schuldenberg moet worden afgebouwd door een gecontroleerd proces van kwijtschelding van schulden, om zodoende de last op de schouders van de staatshuishouding te verminderen. Dat kan in relatieve zin, door wettelijke renteplafonds vast te stellen en in absolute zin door de staatschuld van de lidstaten (ook van de gezonde) tegen elkaar weg te strepen als een vorm van balansverkleining.

Stopzetten van de handel in staatschuld en –dus- normaliseren van de banken

Nu nog wordt het verdienvermogen van banken en verzekeraars voor een belangrijk deel bepaald door de handel in staatschuld en aanverwante dienstverlening. Wanneer deze handel wordt stopgezet ontstaat de acute noodzaak van herstructurering van de financiële sector met als (wettelijk vast te leggen) doel om terug naar af te gaan. Door het grotendeels afschaffen van de onderlinge handel in staatschuld tussen systeembanken en door het gelijktijdig afschaffen van het systeem van ‘opgeknipte’ risicoverzekeringen, ontstaan weer gewone banken, namelijk voor particulieren en ondernemingen. Door deze maatregelen zullen veel banken ophouden te bestaan en dat brengt hoge kosten met zich mee. Per lidstaat kan aan de eigen banken steun worden gegeven, wanneer het maatschappelijk belang daarmee is gediend, via democratische transparantie van de banken en de overheid. Lokale steun is in ieder geval beter dan de huidige Europese steun.

Sluitend maken van de huishoudboekjes van de lidstaten

De huidige crisis heeft onomstotelijk duidelijk gemaakt dat het voor niemand ( burgers, ondernemingen, overheden) mogelijk is om te lang boven de eigen stand te leven en op de pof. Om Europa tot een eenheid te kunnen smeden moeten de huishoudboekjes van de lidstaten kloppen. Er mag niet méér worden uitgegeven dan er binnenkomt en er mag alleen geleend worden volgens reële terugverdienmogelijkheden en -tijden, zoals dat in Nederland het geval is met hypotheken. Aan investeringen moeten realistisch verhandelbare onderpanden ten grondslag liggen en altijd goed onderbouwde businessplannen. Waar nodig zal door lidstaten de tering naar de nering moeten worden gezet, echter niet via Europese fiscalisering waarin de rijke landen opdraaien voor de armlastige. Het is in dit geval beter om burgers in één keer naar een lager welvaartsniveau te brengen dan via de pijnlijker methode van de kaasschaaf, om te voorkomen dat acute onvrede omslaat in een smeulende veenbrand.

Toekomst

Het bovenstaande driepunten plan is rechtvaardiger dan de huidige Europese aanpak van de crisis omdat afscheid genomen wordt van ‘geleende’ welvaart, in ruil voor ‘verdiende’ welvaart. Dit neemt echter niet weg dat in beide aanpakken de rijkdom van Europa in één klap omlaag wordt gebracht. Na invoering ervan zal iedereen in Europa armer zijn dan daarvoor. In de plaats daarvan komt er weer een toekomst. Die komt er in het kader van de huidige aanpak niet. Want van het stapelen van schuld op schuld is nog nooit iemand beter geworden.




© René Tissen, Nyenrode