Daaag spaargeld

Stuk van Willem Middelkoop uit HP/De Tijd

Een jaar geleden op de site van HP/De Tijd, nu in het echt: Griekenland stevent af op een economische afgrond. Financieel journalist Willem Middelkoop was destijds de slechtnieuwsbrenger. "Grappig, dat sommige dingen die ik toen heb voorspeld uitgekomen zijn," zegt hij nu. Omdat Middelkoop nu het predikaat 'economisch waarzegger' van ons heeft gekregen, is het tijd voor een nieuwe les economie, en wat nieuwe vooruitzichten.

Hoe is de berichtgeving nu?
Willem Middelkoop: "Ik blijf er achter staan dat het Amerika en Engeland goed uitkomt dat de aandacht naar de euro gaat. Zolang iedereen de nadruk op de euro legt, is er geen ruimte voor de problemen met de dollar. Het valt me op dat niemand in deze discussie over de crisis wijst op de geopolitieke belangen. Alleen de economische factoren worden besproken."

Geopolitieke belangen?
"Ja, vergeet niet dat deze economische problemen enorm van belang zijn voor de toekomst van bijvoorbeeld de Verenigde Staten. Dat geldt ook voor de bewegingen van goud en olie. Maar daar hoor je bijna niemand over."

En hoe gaat het nu met de financiële problemen in Japan en Amerika?
"Japan heeft een staatsschuld van 200% van het Bruto Binnenlands Product. Je kunt zeggen dat als een land een staatsschuld heeft van meer dan 100%, dat het dan in de problemen komt. Maar Japanners zijn spaarders, wat tot gevolg heeft dat zij hun staatsobligaties intern kunnen verkopen. Amerikanen bijvoorbeeld, die sparen niet. Zij moeten hun staatsobligaties daarom verkopen aan buitenlandse partijen. En dat is veel moeilijker. Daarom koopt de eigen centrale bank (The Fed) ze nu voornamelijk op."

Hoe kan het dat dit nieuws uit de media blijft?
"Journalisten praten elkaar na. En de Wall Street Journal houdt het slechte nieuws uit eigen land het liefst binnenboord. Daarbij moet je niet vergeten dat de grote mediabedrijven in Amerika er belang bij hebben dat de dollar sterk blijft. Op school zouden wij moeten leren dat het nieuws, zoals het gebracht wordt, soms verstrengeld is met allerlei belangen. Mensen onder de 25 jaar voelen dat beter aan, maar mensen van boven de veertig, die denken: de Wall Street Journal zegt het, dus het is waar."

Waarom doen we dat dan niet ook zo in Europa?
"Europa is meer versnipperd. We hebben niet dat gemeenschappelijke belang zoals in Amerika. We zijn geen wereldrijk en onze neuzen staan niet allemaal dezelfde kant op. Europa wordt geleid door intellectuelen, Amerika door zakenmannen, en dan vooral van het foute soort. Maar ondertussen wordt Amerika van binnenuit bedreigd door opkomende economieën, zoals die van China. Als we van de euro een wereldmunt willen maken, zoals de dollar nu is, dan moeten we op het gebied van politiek, maar ook militair één, uniforme visie hebben. Detroit in Amerika bijvoorbeeld, is in elkaar gestort door de auto-industrie, maar dat probleem wordt gezien als probleem van Amerika. Maar Detroit is eigenlijk het Griekenland van Amerika, het wordt alleen anders bekeken. De Europese federatie is jong, nog niet getest en iedereen is gericht op het eigen, individuele belang."

Wat gaat er nu gebeuren?
"Ik denk dat Griekenland binnen een jaar uit de euro stapt. Mogelijk gevolgd door Ierland en Portugal. Dat zal uiteindelijk een sterkere euro opleveren, maar zal wel eerst voor een hoop onrust zorgen."

En hoe ziet de situatie er dan over een jaar uit?
"In Griekenland, Ierland en Portugal is dan mogelijk al veel veranderd. Er zijn dan nog wel steeds euro-schuldenproblemen in Spanje. We zijn er dan ook meer van doordrongen dat Amerika en Japan enorme schulden hebben. Als je de staatsschuld van Amerika vergelijkt met die van Griekenland per inwoner, zijn de problemen vergelijkbaar. In Amerika hebben ze ook problemen met het innen van belastingen, maar andere dan in Griekenland waar ze de belastingen gewoon niet geïnd hebben. In Amerika is de belasting keer op keer verlaagd om de presidentsverkiezingen te kunnen winnen."

Heeft u een oplossing?
"Deze kredietcrisis is permanent. De enige echte oplossing is een mondiale schuldsanering, wat betekent dat ook een groot deel van de pensioenen en al het spaargeld weggestreept moet worden van de begroting. Schuld is een boekhoudbegrip en kan weggestreept worden, maar dan verdwijnen bezittingen ook in gelijke mate. Nu zijn we alleen bezig met symptoombestrijding. We vegen onze problemen onder het tapijt."

En wat is de oplossing voor Griekenland?
"Als een land te veel schulden heeft zijn er drie oplossingen. De belastingen verhogen, de schuldeisers niet betalen of de schulden weginflateren. Dat laatste kunnen ze niet, omdat ze geen eigen munt meer hebben."

Dat klinkt alsof je munt minder waard wordt.
"Juist. Weginflateren betekent dat Griekenland terug zal moeten naar de drachme. Het land betaalt zijn schulden af met nieuw gedrukt geld, waardoor de waarde van de munt omlaag gaat, tot misschien wel 60%. Veel Grieken kunnen dan geen buitenlandse producten meer kopen, maar er komen wel veel buitenlanders naar Griekenland om bijvoorbeeld huizen te kopen. Ze lijden dan een aantal jaar veel pijn, maar daarna kan de economie herstellen."

Kan Griekenland dan nog ooit terug in de euro?
"Nee, nooit meer."