vrijdagavond 2 nov.

Snel ren ik naar de auto. ‘Waar beleef je nu zo lang?’ vraag mijn zus. ‘Ik zat nog even op de wc, dat moet ook gebeuren,’ antwoord ik terwijl mijn moeder de auto start. Ik zie er tegenop. Straks zit ik sinds een aantal jaar weer in die kerk. De kerk waar eigenlijk veel herinneringen over in mijn geheugen staan. Herinneringen van bijna vijf jaar geleden. Herinneringen van mijn oma. In gedachte verzonken kijk ik naar buiten. Hoewel het nog maar zeven uur is, is het al donker. Ik haat de winter. Ik hou niet van de kou die het met zich mee brengt, het donkere, de guurheid en het sombere. Maar toch, toch heeft de winter ook wel iets gezelligs. Het begint te regenen. Straaltjes regen lopen over het autoraampje. Als een van de laatste lopen we naar binnen. Mijn moeder zoekt naar mijn opa, maar ziet hem nergens zitten. Terwijl ik zo de kerk rondkijk zie ik alles weer opnieuw gebeuren. De kist die naar binnen wordt gedragen, de bloemen, de hoeveelheid mensen. Net als nu was het een grauwe dag met regen in de lucht.
Het koor zet het beginlied in. De oudere mensen die om ons heen zitten mompelen mee. Ik lees de tekst door, ik snap het maar half. Waarom komen kerkliedjes altijd zo gewichtig over terwijl ik de tekst niet eens snap? Toos, de voorganger, trekt mijn aandacht en zet een nieuwe gedachtegang op touw. Ze was altijd een goede vriendin van mijn oma en bij de uitvaart van mijn oma deed zij ook het woord. Voor de familie heeft ze ook veel steun betekend. Een paar weken voor mijn oma’s dood hadden wij ons met de hele familie (voor zover dat kon dan qua afstand) rond mijn oma’s bed verzameld hadden om al een soort van afscheid te nemen in gezelligheid, was Toos er ook bij. Ze kwam om het laatste sacrament te dienen voor mijn oma, maar ook om samen met ons toch al een beetje afscheid te nemen. Ik kan me nog goed herinneren hoe dat ging. Ik had een stukje op mijn fluit ingestudeerd, ik speel het nu soms nog. Toen nog heel moeilijk en zat het vol met fouten, nu een eitje. Ook zongen we met zijn alle een liedje. ‘Geef mij je hand, geef mij ze allebei. Zeg me dan heel even, dat jullie verder leven, zij aan zij, zij aan zij.’ Mijn oma had de tekst zelf aangepast. We stonden rond haar bed en hielden elkaar de handen vast. Nu ik eraan terug denk komen de tranen vanzelf weer op. Het is geen goed moment om daar nu aan te denken waarschijnlijk. Ik vestig mijn aandacht weer bij de mis. Het koor is opgehouden met zingen en een man draagt een evangelie voor. Het gaat over Maria, die huilend bij de grot van Jezus staat omdat ze denkt dat iemand hem weggesleept heeft. Jezus praat tegen haar. Het verhaal hoort kennelijk bij Allerzielen, want dat is het vandaag. Om mij heen huilen mensen. Waarschijnlijk allemaal nabestaanden die dit jaar iemand verloren hebben en uitgenodigd zijn. Dat waren wij vier jaar geleden ook. Toen hebben ze oma’s naam ook omgeroepen en mochten we het kruisje, wat een jaar in de kerk gehangen had, komen ophalen. Toos had ervoor gezorgd dat er voor onze familie twee kruisjes waren met mijn oma’s naam erop. Eentje voor mijn opa en eentje voor mijn familie in Denemarken.
De hele mis zijn mijn gedachten overal behalve bij de mis geweest. Ik heb de helft flashbacks gehad van de begrafenis. De andere helft heb ik zitten worstelen met het geloof. Ja, voor mij was het eigenlijk al duidelijk: ik geloof niet. Maar waar geloof ik dan wel in? Waarom geloof ik niet? Kijk om je heen, al die mensen vinden troost in het geloof, waarom kan jij dat niet?
Grote vragen die door mijn hoofd spookte.
Bij het slotlied kunnen mijn ogen het niet meer houden. De hele tijd hebben ze gevochten. Gevochten tegen de tranen. Tranen die al heel lang en diep opgeborgen waren. Nog voor ik het doorheb lopen ze over mijn wangen. Ik ben bang dat mijn zus ze ziet. Of de vrouw naast me. De mis is afgelopen en iedereen loopt de kerk uit. De tranen lopen nog steeds over mijn wangen. Ik wil naar mijn moeder lopen en me verstoppen in haar armen. Het kan me niet schelen wat ze dan denkt. Nee, ik heb haar nooit verteld dat ik mijn oma mis. Ik vertel het nooit als ik bij haar graf ben geweest. Misschien had ze maandag wel gelijk en praten wij inderdaad te weinig over onze gevoelens.
Door de mensenmassa die zich naar buiten werkt kan ik mijn moeder niet bereiken. Mijn moeder verwacht me trouwens ook helemaal niet. Ze heeft mijn opa gevonden en staat met hem te praten. Ik sta er bij, maar houd mijn hoofd naar beneden gericht. Niemand heeft wat door. Ze besluiten om bij mijn opa nog wat te drinken en we lopen naar de auto. Mijn moeder vraagt wat aan me. Ik kan geen antwoord geven, ik ben zo bang om keihard los te basten, ik ben bang dat ze me tranen en verdriet ziet. Na het nog een keer gevraagd te hebben, vraagt ze of het gaat. Ik zeg niks, stort me in haar armen en begin te huilen. Mijn moeder is verbaast. Zou ik ook zijn, denk ik.

Daarna stappen we in de auto en rijden we naar mijn opa’s huis. Voor de deur staan we te wachten. Het miezert. Stiekem ben ik altijd een beetje bang voor het huis van mijn opa en oma. Bang, maar toch ook weer niet. Er hangen allemaal zelfgemaakte schilderijen en gedichten van mijn oma. Op de vensterbanken staan zelf gekleide beeldjes. Mijn oma had talent. Die dingen maken me altijd toch weer verdrietig en daar ben ik bang voor. Het is alsof ik van mezelf niet verdrietig mag zijn. Ik weet dat het alleen maar goed is, maar toch voelt het gewoon zo. Sommige dingen en gevoelens zijn niet uitlegbaar.
Mijn moeder had een gevulde speculaastaart meegenomen en in stukjes gesneden. Ik wil niet. Ten eerste omdat ik toch geen hap door mijn keel krijg. Ten tweede omdat ik vandaag al heel veel gegeten heb. Mijn zus kan hier nu zo lullig over doen. Vorige week zei ze toen ze weer terug ging naar haar kamertje in Zwolle: ‘Je moet meer eten.’ Nu kijkt ze me aan. Ik durf niet terug te kijken maar ik voel haar ogen branden.

Als we weer naar huis gaan voel ik weinig levendigs meer in me.